Hem kiracılara hemde ev sahiplerine yardımcı olacak bir yazı paylaşıyorum bu sefer.. Bildiğiniz gibi (yada yeni öğreneceğiniz gibi) yeni borçlar kanunu’na göre (Temmuz 2012) “ev sahibi zam hakkı”, Üretici Fiyatları Endeksi (yani ÜFE) rakamları ile sınırlandırıldı. Bu uygulama ile kira artışlarının da artık enflasyon oranları ile belirlenmesi zorunluluğu getirilmiş oldu. Ve tabi ki ev sahibi kontrat yenileme aşamasında bu oranlara uymadı mı? kiracının da ev sahibini mahkemeye verme şansı doğmuş oldu.
GÜNCELLEME // EYLÜL 2024:
İçinde bulunduğumuz dönemde halen kira artış oranları tüfe üstünden hesaplanmakla birlikte ekonomik kriz nedeni ile tüfe rakamları inanılmaz boyutlara ulaşmış durumdadır. Bu nedenle hesaplamalarınızda herhangi bir hata ve karışıklığa neden olmamak için uzman kişilerden destek almanızı öneririm.
ÖRNEK:
https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Enflasyon+Verileri/Tuketici+FiyatlariYeni sistemde yukarıdaki bağlantıya gittiğinizde “Tüketici Fiyat Endeksi” listesinden yeni tarihli olanı güncel TÜFE artış oranlarına bakmalısınız. Örneğin Ağustos 2024 bülteninde 12 aylık TÜFE artış oranı 51,97 diyor. Aynı ayın 12 aylık ÜFE artış oranı ise 35,75. Bu durumda kira artışını en fazla %51.97 oranında hesaplayabileceksiniz.
Temelde kira artışının hesaplanması TÜFE değerlerine bakılarak yapılır. Mevcutta ödenen kira ile TÜFE oranı çarpılır ve çıkan sonuç 100’e bölünür. Bu şekilde artış miktarı hesaplanır. Örneğin; kira 10.000 TL ise ve TÜFE ortalaması %50 ise uygulanacak zam artışı 5000 TL olacaktır.
ESKİ ÜFE HESAPLAMA YÖNTEMİ:
Kira artış oranı nasıl hesaplanıyor?
Örnekleyelim; Ev sahibisiniz yada kiracısınız ve kira sözleşmesini bu ay (Ekim 2013) yenileyeceksiniz. Hemen TÜİK web sitesinden son yayınlanan ÜFE oranına bakıyorsunuz. Ama aylık artış değil, on iki aylık ortalama!
Diyelim ki sözleşme yenilediğiniz tarihte (örneğin Ekim ayında) henüz ÜFE oranları yayınlanmamış, bu durumda Eylül ayı oranına bakıyorsunuz..
ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) oranları, her ay Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı enflasyon oranları arasında yer alıyor. Örneğin Eylül ayına ait enflasyon oranlarına göre ÜFE, aylık yüzde 0,88 artış göstermiş. Kira artış oranlarında ÜFE oranlarının on iki aylık ortalamaları baz alındığından Eylül ayına ait ÜFE oranı on iki aylık ortalamasına bakıyoruz. Artış %3,58! Buna göre Eylül (yada Ekim) ayında süresi dolan ve yenilenen kira sözleşmelerinde yapılacak kira artışları da yüzde 3,58’den yüksek olamıyor.
ÜFE Oranlarına Nereden Bakıyoruz?
Tabiki güncel aylık ÜFE oranlarını öğrenmek için TÜİK sitesini ziyaret etmemiz gerekiyor. ÜFE on iki aylık ortalamalarına ihtiyaç duyduğunuzda (sitede bir değişiklik yapmadıkları sürece) aşağıdaki bağlantıyı kullanıyorsunuz.
2013 yılında kullanılan bağlantı şuan kullanılamıyor. Güncel ÜFE oranları için aşağıdaki yeni bağlantıyı ziyaret etmelisiniz.
https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/istatistikler/enflasyon+verileri/uretici+fiyatlari
Not: Tüik aylık üfe artışını ay sonu hesaplayıp açıkladığı için Eylül ayı artışı Ekim ayı başında yayınlanıyor. Mantık olarak da zaten yaşanıp bitmemiş bir Eylül ayı artışını ay başından bilemezsiniz..
Sonuç;
Sonuç olarak Eylül ayına kadar 500 TL olan ev kirası Ekim ayında yenilenen sözleşme ile en fazla %3,58 oranında arttırılarak 518 TL oluyor. He kimse ev sahibi kirayı 518 TL yerine 520 TL yaptı diye mahkemeye vermez ama kanun bu sayede ev sahibine yol göstermiş, kiracıyı da korumuş oluyor.
Konuya kaynak kanun maddesi:
MADDE 344 – Tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır.
Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılmamışsa, kira bedeli, bir önceki kira yılının üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla hâkim tarafından, kiralananın durumu göz önüne alınarak hakkaniyete göre belirlenir.
Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, beş yıldan uzun süreli veya beş yıldan sonra yenilenen kira sözleşmelerinde ve bundan sonraki her beş yılın sonunda, yeni kira yılında uygulanacak kira bedeli, hâkim tarafından üretici fiyat endeksindeki artış oranı, kiralananın durumu ve emsal kira bedelleri göz önünde tutularak hakkaniyete uygun biçimde belirlenir. Her beş yıldan sonraki kira yılında bu biçimde belirlenen kira bedeli, önceki fıkralarda yer alan ilkelere göre değiştirilebilir.
Sözleşmede kira bedeli yabancı para olarak kararlaştırılmışsa, beş yıl geçmedikçe kira bedelinde değişiklik yapılamaz. Ancak, bu Kanunun, “Aşırı ifa güçlüğü” başlıklı 138 inci maddesi hükmü saklıdır. Beş yıl geçtikten sonra kira bedelinin belirlenmesinde, yabancı paranın değerindeki değişiklikler de göz önünde tutularak üçüncü fıkra hükmü uygulanır.
İş yeri kira artışları için durum farklı;
http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/22991390.asp
Konuya dair yanlışım, eksiğim, hatam varsa lütfen bildirin.
